INDEX Τεύχος 39 Απρίλιος 2010 Κριτική Τασούλας Τσιλιμένη «Λόγος εύθραυστος κι αθάνατος»

Λίλη Λαμπρέλη
Λόγος εύθραυστος κι αθάνατος

Πατάκης

Η τέχνη της προφορικής αφήγησης ως μορφή παράστασης και ψυχαγωγίας, καθιερωμένη στη χώρα μας τη δεκαετία του 1990, όλο και περισσότερο προσελκύει το ενδιαφέρον του κοινού, των εκπαιδευτικών, των ειδικών επιστημόνων που τη μελετούν, αλλά και των μελλοντικών επίδοξων αφηγητών. Αποτέλεσμα αυτής της δραστηριότητας είναι να δημοσιεύονται όλο και πιο συχνά άρθρα και να εκδίδονται ολοκληρωμένες μελέτες για την αφήγηση στη σύγχρονη εποχή. Μια από τις πρώτες συλλογικές μελέτες ήταν το βιβλίο με τα πρακτικά ημερίδας του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου με τίτλο «Η τέχνη της αφήγησης» σε επιμέλεια Κ. Κουλουμπή-Παπαπετροπούλου. Η Κουλουμπή ήταν από τις πρώτες γενικά που έφεραν το ζήτημα της νεοαφήγησης στη χώρα μας. Ακολούθησαν άλλες εκδόσεις κυρίως με τη μορφή πρακτικών του εκάστοτε Φεστιβάλ Αφήγησης Ολύμπου, που καθιέρωσε από το 2003 το πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, με τις εισηγήσεις πανεπιστημιακών δασκάλων (Μ.Μερακλή, Β.Δ.Αναγνωστόπουλου, Ε. Αυδίκου, Μ. Αλεξιάδη, Δ. Δαμιανού, Μ.Καπλάνογλου, Χρ. Χατζητάκη, Ι. Καψωμένου, κ.α.). Το 2002 από το Εργαστήριο Λόγου και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κυκλοφορεί επίσης το πρώτο βιβλίο-εισαγωγή στην τέχνη και τεχνική της αφήγησης με επιμέλεια της Τ.Τσιλιμένη και τίτλο Αφήγηση και εκπαίδευση. Στο ίδιο πνεύμα θα εκδοθεί και το βιβλίο του Στ. Πελασγού Τα μυστικά του παραμυθά. Το βιβλίο της Λίλης Λαμπρέλλη, Λόγος εύθραυστος κι αθάνατος, είναι το πρώτο βιβλίο μιας εν ενεργεία παραμυθούς που αφορά ζητήματα για την τέχνη της. Όπως η ίδια δηλώνει στο προλογικό σημείωμα το υλικό του βιβλίου προέρχεται από σημειώσεις που συγκέντρωνε από πολύωρα εργαστήρια σπουδαίων παραμυθάδων της Ευρώπης, τα οποία παρακολουθούσε και από σκέψεις που προέκυπταν ως αποτέλεσμα αυτών των συναντήσεων. Οι 205 σελίδες του ταξινομούνται σε τέσσερα μέρη: Το πρώτο μέρος απαντά στο ερώτημα «τι είναι παραμύθι», το δεύτερο ασχολείται με τον παραμυθά, το τρίτο δίνει απαντήσεις στο ερώτημα εάν η αφήγηση ανήκει στο χώρο της τέχνης και στο τελευταίο μέρος η συγγραφέας του βιβλίου επιχειρεί μια προσωπική συμβολική προσέγγιση ενός παραμυθιού με τον τίτλο «Καημός» (την έχω ακούσει να το αφηγείται σε ένα από τα Φεστιβάλ Αφήγησης Ολύμπου που διοργάνωσα και το αποδίδει τόσο… αληθινά), που είναι αποσχίδα του τύπου ATU 710. Η Λαμπρέλη ισχυρίζεται ότι για να θεωρηθεί κάποιος παραμυθάς δεν φτάνει να διαθέτει κάποια τεχνική, ένα πλούσιο ρεπερτόριο ή θεωρητική γνώση, αλλά εάν καταφέρει να προκαλέσει συγκίνηση σε αυτόν που άκουσε το παραμύθι του και εάν του προκάλεσε το ενδιαφέρον ώστε να επιθυμεί και ο ίδιος (ο ακροατής) να το αφηγηθεί, να το μεταδώσει σε κάποιον άλλο. Η Λαμπρέλη για να δώσει τον ορισμό του παραμυθιού, διευκρινίζει τι δεν είναι παραμύθι για την ίδια και θεωρεί το είδος του μαγικού παραμυθιού ως «μια πορεία από το σκοτάδι προς το φως». Με γλώσσα απλή και βιωματική, ύφος προφορικού λόγου η Λαμπρέλλη εξιστορεί την εμπειρία της και έρχεται να απαντήσει σε ερωτήματα και προβληματισμούς που έχει κάθε αρχάριος αφηγητής. Το βιβλίο Λόγος εύθραυστος κι αθάνατος, δεν είναι απλά ένα χρήσιμο εγχειρίδιο που έρχεται να προστεθεί στη βιβλιογραφία για την τέχνη της αφήγησης, για να βοηθήσει κάθε ενδιαφερόμενο να εντρυφήσει στην τέχνη αυτή, αλλά κάτι πολύ περισσότερο, αφού αποτελεί κατάθεση ψυχής και πολύχρονης εμπειρίας της παραμυθούς.