Ποιοι είναι οι Slotshub 33 και τι σχέση έχουν με τα ελληνικά καζίνο;

Το λαϊκό παραμύθι είναι κάτι πολύ παράξενο. Μοιάζει ταπεινό κι ανώδυνο, αδέξιο, αφελές, άτεχνο, όμως έχει τα χαρακτηριστικά του μεγάλου έργου τέχνης: καταπλήσσει το χρόνο και περιέχει το ΟΛΟ.

Τίποτα δεν έχει καταπλήξει το χρόνο περισσότερο από ένα παραμύθι, αφού γεννήθηκε προ γραφής, σε καιρούς απόλυτης προφορικότητας κι έφτασε ως εμάς (στην ουσία του ίδιο κι απαράλλαχτο) με το πιο ευάλωτο μέσο –την ανθρώπινη φωνή. Και περιέχει το όλο -την αλήθεια- μιαν αλήθεια οικουμενική και διαχρονική που δεν έχει να κάνει με κανενός τόπου και χρόνου χειροπιαστή πραγματικότητα, αλλά με την ίδια την ανθρώπινη ψυχή.

Και λίγα λόγια για την αφήγησή τους

Η μόνη τεχνική του παραμυθά είναι να ακολουθεί τα χνάρια του ήρωα.

Αν αυτό το τελευταίο είναι αλήθεια, κι αν ο κάθε παραμυθάς, παράλληλα με το μοναχικό του ταξίδι είναι μέλος μιας αόρατης συντεχνίας, ποιοί δεσμοί τον ενώνουν με τη συντεχνία του, δηλαδή με τους άλλους παραμυθάδες;

Για μένα, τρία είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του μέλους της αόρατης συντεχνίας των παραμυθάδων:

1) Ο παραμυθάς μαθαίνει από παραμυθά ή (ακόμα καλύτερα) είναι αυτοδίδακτος μέσα από μια μακριά, προσωπική πορεία

2) Ο παραμυθάς αφηγείται παραμύθια προφορικής παράδοσης

Δυο λόγια για το ρεπερτόριό μας. Ας θυμόμαστε ότι δεν είναι ιδιοκτησία μας το ρεπερτόριό μας. Οποιοσδήποτε έχει το απόλυτο δικαίωμα να αφηγηθεί τα ίδια παραμύθια με μας.

3) Η σχέση του παραμυθά με το παραμύθι είναι πιο δυνατή από οποιαδήποτε ανάγκη για βιοπορισμό ή αναγνώριση

Δεν μπορεί κάποιος να γίνει αφηγητής παραμυθιών χωρίς να αγαπάει με πάθος τα παραμύθια.

Αυτό το πάθος είναι ένα είδος τρέλας. Πιστεύω, χωρίς βέβαια να μπορώ να το αποδείξω, πως τα παραμύθια τρέφονται με ησυχία, ενώ η αφήγηση με τρέλα.

Ο παραμυθάς, ενώ έχει ρίζες βαθιά μέσα στη γη, είναι αιθεροβάτης. Δεν είναι γητευτής ανθρώπων -είναι γητευτής χορταριών και ουράνιων τόξων.

Απαντήσεις της Λίλης Λαμπρέλλη σε ερωτηματολόγιο της Τασούλας Τσιλιμένη, επίκουρης καθηγήτριας  του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ  ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΦΗΓΗΣΗ

ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ

1. Τι σας οδήγησε στην ενασχόλησή σας με την αφήγηση;

Η συγκυρία. Είχα την τύχη να παρακολουθήσω τον Μάρτιο του 1998 ένα σεμινάριο  αφήγησης του Ανρύ Γκουγκώ. Αυτό άλλαξε τη ζωή μου. Βούτηξα στα βαθιά του ωκεανού των παραμυθιών και ακόμα δεν έχω ανέβει για να πάρω ανάσα.

1. Ποιο είναι  το νόημα για σας να λέτε ιστορίες;

Η αγωγή της ψυχής. Της δικιάς μου και αν η ώρα είναι καλή, κάποιων από αυτούς που ακούνε το παραμύθι.

1. Με ποια κριτήρια  επιλέγετε τις ιστορίες που αφηγείσθε;

Δεν επιλέγω τα παραμύθια. Αυτά με επιλέγουν. Στην ουσία είναι κομμάτια της προσωπικής μου ιστορίας. Όχι της βιογραφίας μου, αλλά της «αληθινής» μου ιστορίας.

1. Πόσο πιστά ακολουθείτε τις πηγές των ιστοριών; Παρεμβαίνετε σε αυτές ώστε να τις διαμορφώσετε;

1. Πώς επηρεάζει ο γραπτός λόγος της πηγής απ΄την οποία αντλείτε την ιστορία, την προφορικότητά σας;

1. Έχετε μαθητεύσει/παρακολουθήσει εργαστήρια αφήγησης η είστε αυτοδίδακτος/η;

1. Προσφέρετε εργαστήρια για νέους αφηγητές;

Τολμώ να το κάνω, επειδή αισθάνομαι την (επείγουσα) ανάγκη να παραδώσω ό,τι πολύτιμο παρέλαβα.

1. Ποιας ειδικότητας, ηλικίας και φύλου  είναι συνήθως οι συμμετέχοντες;

Ενήλικες κάθε ηλικίας (από 18 χρονών έως πάνω από 70). Συνήθως γυναίκες, όλων των ειδικοτήτων, αλλά στην πλειοψηφία τους εκπαιδευτικοί.

1. Διαθέτοντας πείρα  ετών γύρω από την αφήγηση, είστε ευχαριστημένη από την πορεία και εξέλιξή της;

ΓΕΝΙΚΕΣ

1. Ποιες ανάγκες του  σύγχρονου ανθρώπου καλύπτει ο σημερινός αφηγητής;

Αυτές που κάλυπτε πάντα. Κουβαλάει ένα λόγο παραμυθίας και συγχρόνως, ιδίως μέσα από τα μαγικά παραμύθια, συντροφεύει τις ατομικές πορείες προς την ουσιαστική ενηλικίωση.

1. Τι αποζητούν κατά τη γνώμη σας οι ενήλικες θεατές/ακροατές;

Το βάλσαμο αυτής της αρχέγονης ποίησης που μέσα από μια εξωπραγματική ιστορία, μιλάει για την ανθρώπινη ψυχή.

1. Πιστεύετε ότι η ιστόρηση μπορεί να γίνει ένα κοινωνικό φαινόμενο  όπως ήταν στις παλαιότερες εποχές;

Απάντησα ήδη. Είναι κοινωνικό φαινόμενο και μάλιστα έχει πάρει έκταση πολύ μεγαλύτερη από τις εποχές των εκάστοτε καταγραφών.

1. Μπορεί το σημερινό κοινό να λειτουργήσει όπως εκείνο της παραδοσιακής προφορικής αφήγησης; Δηλαδή να περνά η ιστορία από στόμα σε στόμα;

Σίγουρα ναι. Ένα μέρος από το ρεπερτόριό μου είναι παραμύθια που δεν είδα ποτέ γραμμένα –τα άκουσα μονάχα από άλλους αφηγητές.

1. Ποιες ιστορίες έχει  ανάγκη περισσότερο ο σημερινός ακροατής; Ιστορίες από την αρχαιότητα, την μυθολογία, τη λαϊκή παράδοση, αφηγήσεις ιστορικής μνήμης;

Για μένα δεν υπάρχει τίποτα πιο δυνατό από το λαϊκό παραμύθι. Γιαυτό και είναι το πιο οικουμενικό είδος και σε κάθε περίπτωση, το πιο διαχρονικό.

1. Η αφήγηση λειτουργεί καλύτερα σε ένα αστικό περιβάλλον ή σε μια μικρότερη κοινωνία;

Λειτουργεί παντού, αρκεί να υπάρχουν συναινούντες δέκτες. Ας μην ξεχνάμε βέβαια και τον άγγελο ή το στοιχειό της ποιότητας της στιγμής. Αυτό που κάνει να ακούσει ο κατάλληλος άνθρωπος την κατάλληλη ιστορία, την κατάλληλη στιγμή.

1. Βρίσκετε διαφορές μεταξύ άνδρα αφηγητή και γυναίκας αφηγήτριας;

Μόνο στο ρεπερτόριο. Υπάρχει η τάση οι γυναίκες να αφηγούνται παραμύθια με γυναίκες ηρωίδες και οι άνδρες με άνδρες. Κανόνας με πάμπολλες εξαιρέσεις –ευτυχώς.

1. Ποιοι οι στόχοι και το μέλλον των Ινστιτούτων ή Κέντρων της αφήγησης;

Οι στόχοι ποικίλοι. Από άνευ όρων αγάπη για τον ταπεινό, πανάρχαιο, συμβολικό λόγο του παραμυθιού, έως καθαρή φιλοδοξία ή ανάγκη βιοπορισμού σε έναν ανερχόμενο χώρο. Πιστεύω ότι το μέλλον τους συνδέεται με την ποιότητα των στόχων.

1. Θεωρείτε ότι μπορεί κάθε άνθρωπος  να αφηγηθεί ανεξάρτητα από κάποιο ταλέντο ή εκπαίδευση και εξάσκηση;

Χωρίς καμιά επιφύλαξη, ναι. Όμως, όχι όλες τις στιγμές, όχι όλα τα παραμύθια -κι αυτό σηκώνει μια μεγάλη συζήτηση.

1. Αν ήταν να διαρθρώσετε τον δεκάλογο του καλού αφηγητή, ποια σημεία θεωρείτε τα πιο σημαντικά;

Το πρώτο: είναι αληθινός. Δεν παριστάνει τον αφηγητή –είναι ο αφηγητής. Είναι ο εαυτός του σε μια ξεχωριστή στιγμή. Τη στιγμή της αποκάλυψης μιας κρυμμένης αλήθειας.

Το δεύτερο: λέει την αλήθεια, με την έννοια ότι πιστεύει στη βαθύτερη αλήθεια της εξωπραγματικής ιστορίας που αφηγείται.

Το τρίτο: είναι «χωρίς δέρμα» -ευαίσθητος, αλλά όχι ευάλωτος, πομπός και δέκτης -στον αντίποδα του παχύδερμου.

Το τέταρτο: είναι σύγχρονος με όσους τον ακούνε.

Το πέμπτο: είναι ενήλικος. Δεν ντρέπεται ούτε είναι ξεδιάντροπος. Δεν παιδιαρίζει ούτε ζητάει συγνώμη (με τον τρόπο του) που βρίσκεται στο κέντρο του λόγου. Μιλάει από τη θέση του πατέρα ή της μάνας.

Το έκτο: δεν είναι ούτε δημαγωγός ούτε σοβαροφανής, με την έννοια ότι τη στιγμή της αφήγησης ούτε κάνει τούμπες, ούτε είναι «καθώς πρέπει» -πώς άραγε να πρέπει;.

Το έβδομο: έχει επίγνωση της μουσικότητας της αφήγησης.

Το όγδοο: έχει επίγνωση πως είναι ο ταπεινός πρόγονος του ηθοποιού. Ταπεινός, αλλά πρόγονος. Ο ηθοποιός παίρνει δάνεια από τον παραμυθά και όχι το αντίστροφο.

Το ένατο: Δεν έχει «ορατή» τεχνική. Η βασική του τεχνική είναι η «παρουσία» του που στηρίζεται στη ζωντανή του σχέση με το παραμύθι και τους ακροατές.

1. Πώς σχολιάζετε τον εναγκαλισμό της αφήγησης από κλάδους όπως αυτός της παιδαγωγικής, της ψυχολογίας, της κοινωνιολογίας κ.α.

Η αφήγηση παραμυθιών αγκαλιάζει τα πάντα –είναι λογικό να την αγκαλιάζουν τα πάντα.

13. Ποια χώρα θεωρείτε ότι προηγείται στον τομέα της αφήγησης και που οφείλεται αυτό;

Θα απαντήσω με μια φράση του δασκάλου μου, Ανρύ Γκουγκώ:

«Όποιος διδάσκει παραμυθάδες πρέπει να θυμάται ότι η δουλειά του είναι να βοηθήσει όσους θέλουν να αφηγηθούν να δημιουργήσουν το δικό τους κόσμο, όχι να τους παγιδεύσει στο δικό του.»

Είστε μια πολύ αγαπημένη παραμυθού. Πώς μπήκατε σε αυτή τη μαγική ιστορία;

Γνωρίσατε πολλούς παραμυθάδες στην πορεία σας. Ποιος σας εντυπωσίασε περισσότερο;

Το αγαπημένο σας παραμύθι ποιο ήταν όταν ήσασταν μικρή;

Γράφετε παραμύθια, όμως προέρχεστε από άλλο χώρο, πιο «σοβαρό», πιο «συγκροτημένο». Σπουδάσατε νομικά, δουλέψατε ως μεταφράστρια σε διεθνή οργανισμό… Πώς συνδυάζονται αυτές οι ιδιότητες;

Στο βιβλίο σας Η γυναίκα με τα χέρια από φως, ήρωες –λέτε– δεν είναι ούτε ο άνδρας ούτε η γυναίκα, αλλά το ζευγάρι. Θα μας μιλήσετε λίγο γι’ αυτό;

Για να πάμε στο πιο πρόσφατο βιβλίο σας, τι συμβολίζει για εσάς το κοντολαίμικο κοτσύφι;

Θεωρώ πως τρεις λέξεις-κλειδιά σε αυτό είναι οι τσουκνίδες, η πασχαλίτσα και ο κάστορας. Θέλετε να μας πείτε τι αντιπροσωπεύει το καθένα για εσάς;

Είστε υποψήφια για το σημαντικό βραβείο Astrid Lindgren. Θα μας μιλήσετε λίγο γι’ αυτό;